Het ontstaan van ongevallen met Fatbikes
Een fatbike lijkt qua uiterlijk nog het meest op een mountainbike. Met zijn brede banden en robuuste constructie is deze fiets in mum van tijd enorm populair geworden. Het stoere ontwerp en opvallende uiterlijk geeft de fiets natuurlijk een unieke uitstraling. Hiermee is de fiets ook aantrekkelijk voor zeer jonge verkeersdeelnemers. De fatbike is dusdanig populair geworden dat het ook een aantrekkelijk doelwit voor diefstal blijkt. Al maanden geleden stopten een aantal verzekeraars met het verzekeren van dit product.
Wat is een Fatbike?
Een fatbike is een uit de kluiten gegroeide mountainbike die zich vooral onderscheidt door zijn extreem brede banden van 10 tot wel 12 centimeter. Deze banden bieden uiteraard meer grip en stabiliteit op zachte ondergrond, zoals in het zand, modder of in de sneeuw. Maar dat is niet wat de fiets echt populair maakt. Dat is het extreem vette uiterlijk!
Het ontwerp van de fiets brengt wel specifieke uitdagingen met zich mee. Vooral wanneer de fatbike wordt gebruikt in de drukke stad. Vanwege hun grootte en gewicht zijn ze minder wendbaar dan traditionele fietsen. En al helemaal wanneer de fiets door een motor aangedreven wordt. Het spreekt voor zich dat het gebruik van de elektrische fatbike, op basis van onverwacht hoge snelheid, nog risicovoller is.
Ongevallen en de gevolgen hiervan
Er bestaat een verhoogd risico op ongevallen met letselschade tot gevolg. Een aantal oorzaken hiervoor zijn:
- Onervarenheid van de fietsers: Veel nieuwe gebruikers zijn zich niet bewust van de specifieke techniek die nodig is voor het besturen van een fatbike. Het grotere gewicht en de breedte van de fiets vereisen bijvoorbeeld een andere aanpak bij het nemen van bochten en bij het afremmen. De gebruikers zelf zijn doorgaans erg jong, en dus ook niet zo ervaren in het verkeer.
- Snelheid en stabiliteit: Hoewel fatbikes stabiel zijn op zachte ondergronden, kunnen ze door de brede banden en hoge rolweerstand instabiel worden op verharde wegen en bij hogere snelheden. Motorisch aangedreven fatbikes gaan kneiterhard!
- Verkeerssituaties: Op onze drukke fietspaden en in het centrum van de stad zijn fatbikes nog relatief nieuw. Medeweggebruikers zijn niet voorbereid op de gigantische omvang en enorme snelheid van deze fiets. Dat geldt natuurlijk ook voor andersoortige elektrische fietsen.
- Gebrek aan beschermende uitrusting: Veel fatbike-rijders dragen geen helm en/of beschermende kleding, wat de kans op serieuze verwondingen bij een ongeval uiteraard vergroot.
Fatbike met hulpmotor, elektrische fiets of niet?
In Nederland worden elektrische fietsen (e-bikes) geclassificeerd in verschillende categorieën op basis van het vermogen van de motor. Hoger motorvermogen kan leiden tot hogere snelheden en daarmee een verhoogd risico op ongevallen.
E-bikes (tot 250 watt)
- Maximale snelheid: 25 km/u.
- Geen kenteken, rijbewijs of verzekering verplicht.
- Wordt beschouwd als een normale fiets en mag op fietspaden rijden.
Speed pedelecs (tot 4.000 watt)
- Maximale snelheid: 45 km/u.
- Kenteken, rijbewijs (AM of hoger) en aansprakelijkheidsverzekering verplicht.
- Helm verplicht en moet op de rijbaan rijden.
Fatbikes met motoren boven 250 watt vallen in de categorie speed pedelecs. Zonder de juiste verzekering worden bestuurders persoonlijk aansprakelijk gesteld voor schade en ongevallen die zij veroorzaken. Als de bestuurder zonder (dekkende) verzekering een ernstig ongeval veroorzaakt dan loopt dat uiteraard zeer in de papieren!
Opvoeren van Fatbikes
Met het opvoeren van elektrische fatbikes wordt de maximale snelheid verhoogd. Dit brengt aanzienlijke risico’s en gevolgen met zich mee, zowel voor de veiligheid van alle verkeersdeelnemers, als in juridische zin. Niet alleen gaat de fiets veel harder, de constructie is hierop niet uitgerust. Denk bijvoorbeeld aan het remmen.
Methoden van Opvoeren
- Het herschrijven of aanpassen van de firmware van de controller om de snelheidsbeperkingen te verwijderen.
- Het vervangen van de originele motor of de controller door krachtigere versies.
- Het toevoegen van extra accu’s om het vermogen en de actieradius te vergroten.
- Veranderingen aan de transmissie of versnellingen om hogere snelheden te bereiken.
De gevolgen van het opvoeren, wat trouwens in de praktijk gemakkelijk blijkt, zijn enorm. Door het opvoeren wordt een fatbike niet meer als fiets maar als speed pedelec of zelfs bromfiets gezien. Dit brengt extra wettelijke vereisten met zich mee, zoals een kenteken, rijbewijs, en verzekering. Het gebruik van opgevoerde fatbikes is illegaal. De politie kan u beboeten, de fiets in beslagnemen en er kan zelfs overgaan worden tot strafrechtelijke vervolging.
Artikel 185 Wegenverkeerswet
Door de Nederlandse wetgeving worden zwakkere verkeersdeelnemers, waaronder fietsers, in verregaande mate beschermd. Dat betekent dat zij de schade die ze zelf oplopen vergoed krijgen ook al is de bestuurder van het motorrijtuig niet volledig verantwoordelijk voor het ontstaan van het ongeval. Deze bescherming vervalt wanneer de fatbike niet meer kwalificeert als fiets. De schade van de fatbike bestuurder wordt dan niet meer volledig vergoed en het slachtoffer draagt (mogelijk) zijn schade helemaal zelf.
Aansprakelijkheid van de ouders
Veel verzekeraars zullen geen dekking bieden voor opgevoerde voertuigen die buiten de oorspronkelijke specificaties vallen. Dit betekent dat schade of letsel veroorzaakt door een opgevoerde fatbike niet gedekt zal zijn. In geval van een ongeval wordt de bestuurder dan persoonlijk aansprakelijk gesteld voor alle schade en letsel. Voor gebruikers onder de 14 jaar betekent dit dat de ouders persoonlijk aansprakelijk gesteld zullen worden voor de schade die hun kind veroorzaakt. Zij kunnen niet terugvallen op een verzekering.
Gevolgen van Ongevallen
De gevolgen van ongevallen met fatbikes blijken veelal ernstig. Dat heeft te maken met gewicht en snelheid. Hoofd- en hersenletsel komen vaak voor, met name wanneer de bestuurder geen helm draagt. De fiets zelf blijkt ook kwetsbaar. Het frame breekt sneller dan dat je met zo’n robuust uiterlijk zou verwachten. Het aantal letselschade meldingen waarbij fietsers betrokken zijn steeg vorig jaar met ruim 15%.
Maatregelen?
Om het aantal ongevallen met fatbikes te verminderen, kunnen verschillende interventies overwogen worden. Denk aan:
- voorlichting en training aan alle weggebruikers;
- het verplicht dragen van een valhelm ;
- het verbeteren van fietspaden en wegen c.q. het weren van automobilisten;
- strengere regels voor de verkoop van fatbikes;
- meer handhaving & controle op specificaties en onderhoud;
- het invoeren van leeftijdsgrens (bijvoorbeeld 16 jaar en ouder).
Wees verstandig met een Fatbike!
Fatbikes zijn een spannende toevoeging aan het fietslandschap, maar brengen ook nieuwe uitdagingen met zich mee op het gebied van verkeersveiligheid, verzekerbaarheid, aansprakelijkheid en letselschade. Door passende maatregelen te nemen, kunnen we hopelijk de risico’s van ongevallen met letselschade tot gevolg verlagen.
Voor meer informatie over elektrische fietsen zie de website van de Rijksoverheid.
